Top Navigation
आइतबार, चैत १९, २०७९ ०१:४२:२५
Main Navigation
  • गृहपृष्ठ
  • राजनीति
  • समाज
  • स्थानीय सरकार
  • वडा
  • खेलकुद
  • मनाेरन्जन
  • अन्य
    • व्यक्ति/व्यक्तित्व
    • विचार/व्लक
आइतबार, चैत १९, २०७९ ०१:४२:२५
Kakhara सबैको खबर सम्पूर्ण खबर | News Portal from Rukum, Nepal
  • गृहपृष्ठ
  • राजनीति
  • समाज
  • स्थानीय सरकार
  • वडा
  • खेलकुद
  • मनाेरन्जन
  • अन्य
    • व्यक्ति/व्यक्तित्व
    • विचार/व्लक
  • ट्रेण्डिङ
  • #मुसिकाेट
  • #आराेप
  • #स्वेच्छाचारी
Search Here
विचार/व्लक
  • Home
  • विचार/व्लक
  • आठविसकोटको सामाजिक र ऐतिहासिक पक्षका केही आयामहरु
आठविसकोटको सामाजिक र ऐतिहासिक पक्षका केही आयामहरु
कखरा संवाददाता
कखरा संवाददाता मंगलबार, असोज १८, २०७९
आठविसकाेटकाे राडि बजार । तस्बिर: हेमन्त केसी/रासस

मणि  शाह
१. विषय प्रबेश: 
आठविसकोट नगरपालिका नेपालको ‍रुकुम पश्चिम जिल्लाको उत्तरी क्षेत्रमा अवस्थित रहेको छ । संघिय व्यवस्था अनुसार यो नगरपालिका कर्णाली प्रदेश अन्तरगत प्रतिनिधि सभामा एकमात्र निर्वाचन क्षेत्र रहेको रुकुम पश्चिम जिल्ला प्रदेश सभा निर्वाचन क्षेत्र नं क मा पर्दछ । आठविसकोट नगरपालिका रुकुम पश्चिम जिल्लाका ६ वटा स्थानीय तहहरुमध्ये एक हो ‍। नेपालको संविधान २०७२ को भाग ४ धारा ५७ अनुसार स्थानीय तह पुनसंरचना आयोगको सिफारिसमा २०७३ फागुन २७ गते बसेको नेपाल सरकार मन्त्रिपरिषद बैठकको निर्णयअनुसार यस नरगरपालिकामा साविकका ६ वटा गाविस स्यालाखदी गोतामकोट आठविसकोट आठविस डाँडागाउँ घेत्मा र मग्माका ७ र ८ वडा गरी ४७ वडाहरुलाई समावेश गरी स्थापना गरिएको हो । यस नगरपालिकाको पूर्वमा रुकुम जिल्लाको बाँफीकोट गाउँपालिका उत्तरमा डोल्पा जिल्ला पश्चिममा जाजरकोट जिल्ला र दक्षिणमा सानीभेरी गाउँपालिका अवस्थित रहेका छन् । यस नगरपालिकाको क्षेत्रफल ५६०.३४ वर्गकिलोमिटर रहेको छ । आठविसकोट नगरपालिकाको सामाजिक तथा ऐतिहासिक पक्ष अति महत्वपूर्ण रहेको छ । यस ‍आलेखमा यिनै पक्षका केहि आयामहरुलाई प्रष्ट्याउने प्रयास गरिएको छ ।
२. आठविसकोटको नामाकरण : 
आठविसकोट नगरपालिकाको वडा नं १४ को बाँकेगाउँदेखि वडा नं ७ को डाँफेगाउँसम्मका १२ वटा गाउँ रहेको क्षेत्रलाई सीमा निर्धारण गरी रुकुमे राजा दारे जैतम बम्मका राइला राजकुमार कालु बमले अंश स्वरुप राज्य पाएको र उक्त राज्यमा घर कुरिया गणना गर्दा १६० अर्थात विस निर्धारक संख्याको गणना गर्दा हुन आउने एक विस दुइ वीस हुदै आठ वीस संख्यामा भएकाले यस राज्यको नाम आठविस रहेको र राज्यको मुकाम अर्थात राजधानी कोटमा रहने प्रावधान समेत जोड्दा आठविसकोट नामाकरण भएको पाइन्छ ।  

३. सामाजिक पक्ष: 
समाज एकभन्दा धैरै मानिसहरुको समुदाय हो । समाजले एउटै सहन सहन, मूल्य मान्यता आदि अँगाल्ने वा एकै स्थानमा बसोबास गर्ने मानिसहरुको समूहलाई बुझाउँदछ । यसले कुनै विशेष उद्देश्य लिएर निर्माण गरिएका संघ संस्थालाई पनि बुझाउने गर्दछ । समाज शब्दले गाउँ टोल वा सहरका बेग्लाबेग्लै घरमा बस्ने व्यक्तिहरुको समूहलाई बुझाउँछ । समाज परिवारको इकाइहरुको सम्पूर्णता हो । आठविसकोट नगरपालिकाभित्र सामाजिक पक्षको अध्ययन गर्दा निम्न आधारमा विशेषतामूलक समाजको निर्माण तथा विनिर्माण हुनेगरेको पाइन्छ ।
(क) जात जाति
(ख) आगमन
(ग) धर्म
(घ) राजनीति
(ङ) भूगोल
(च) उमेर समूह
(छ) लिंग आदि ।

आठविसकोट नगरपालिका भित्रका सामाजिक समूह निर्माणको पहिलो र बलियो आधार जातजाति हो । जातिगत समाजले आफ्नो छुट्टै सहन सहन, चाल चलन, मूल्य मान्यता र उद्देश्य बोकेको हुन्छ । वर्ण व्यवस्था बमोजिम वर्गीकरण गरिएका चार वर्ण र छत्तिस जातका अवशेषहरु अहिलेसम्म यथावत छन् । ब्राह्मण, ठकुरी, क्षेत्री, मगर र दलित जस्ता जातिगत समूहको सामाजिक मूल्य मान्यता र परम्परागत रीतिरिवाज आआफ्नै किसिमका छन् ।  जातजाति अनुसार यस नगरपालिकाको जनसंख्या सम्बन्धी विवरण निम्नानुसार रहेको छ –

सि न   जातजाति     घरधुरी संख्या       जनसंख्या            प्रतिशत
१       क्षेत्री                २७१७               १४५६०                 ३८.२३
२     दलित                २३८४                १२९०५                ३३.८८
३     ठकुरी                ८०८                  ४५९०                 १२.०५
४     मगर                 ८७८                 ४५७५                 १२.०१
५   ब्राह्मण                  १८८                ९८९                    २.६०
६   सन्यासी                ५१                   २८६                   ०.७५
७    गुरुङ                  ११                   ५६                      ०.१४
८    अन्य                   १                     ४                       ०.०११
  जम्मा                  ७०६३                ३८०८३                 १००.००

स्रोत: घरधुरी सर्वेक्षण २०७६

वि स १२५० तिर गोतामकोटको कोट, आठविसकोटको ठूलाकोट र दाँजेमा जाड (जार/भोटे) र खस समुदायका केही मानिसहरुले आवादी गरी बसोबास शुरु गरेको पाइन्छ । गोताम र ठूलाकोटमा आवादी शुरुभएदेखि सिंजाको खस साम्राज्य अन्तरगत जाडहरुले प्रशासकको रुपमा रही शासन संचालन गरे । वि स १३७५ तिर अत्री गोत्रीय काशीदासका ७ औ पुस्ताका कावरु (कापडी) ले सिंजा नरेशबाट  विर्तास्वरुप गोतामकोट पाएपछि आर्यहरुको पनि बसोबास शुरु भएको पाइन्छ । सिंजा/जुम्ला क्षेत्रबाट आएका गौतम ब्राह्मण, क्षेत्री,  तिरुवा लगायतको समुदाय गोतामकोटमा रहेको छ । प्राय जसो ठकुरीहरु जुम्लाहुँदै रुकुम र रुकुमबाट वि स १६०० तिर राज्य संचालनको क्रममा आएका हुन । ठकुरीसँगै आएका क्षेत्री मगर दलित लगायतको समुदाय आठविसकोट नगरपालिकाभरि यत्रतत्र छरिएर रहेका छन् भने पूर्वी रुकुमतिरबाट बसाइँ सरी आएका मगरहरु घर्तीगाउँ, ठूलीबार्खू, सानीबार्खू, डाँडागाउँ र घेत्मामा बसोबास गरिरहेका छन् । जुम्लातिर आएका दलितहरुको बस्ती खदि र बाग्लुङ्गतिरबाट आएका दलितहरुको बस्ती गोइरीमा रहेको छ । 

जाड र खसहरु विशेष गरेर प्रकृतिपूजक थिए । उनीहरु सूर्य वायू र मष्टोको पूजा गर्थे । आर्य समुदायको आगमनभएपछि जाडहरु विस्थापित भए भने खसहरुले विस्तारै हिन्दु परम्परा अगाल्न थाले । हाल नगरपालिकाभित्रका अधिकांश मानिस हिन्दु धर्म मान्छन् भने केहीले भने क्रिष्चियन धर्म अगाल्न थालेका छन् । 

आठविसकोटको राजनैतिक इतिहासलाई हेर्दा सत्ताको बागडोर सम्हाल्नेहरुको पक्ष र सत्ता बाहिर रहनेहरुको पक्षबीचमा टकराव हुने गरेको पाइन्छ । जाडहरु निर्ममतापूर्वक लखेटिएका थिए । शाहीहरुद्वारा गोतामकोटमा र आठविसकोटमा राज्य निर्माण गरी मल्ल प्रशासकहरुलाई  विस्थापित गरेका थिए ।  नेपाल एकिकरणको समयमा यहाँका राजाहरु एकिकरणको विपक्षमा रही प्रतिरोध गरेका कारण आठविसे राजा मारिए भने गोतामकोटका राजा धपाइए । आठविसे राजकुमारले नेपालको केन्द्रीय राज्यसत्ताको विरुद्द विद्रोह गरेका थिए । डिट्ठा धन्नु मल्लहरु धपाइए । जिम्मुवाल शेरजंग शाहले राज्यकोष हिनामिना गरेवापत र ‍………. (दलित केटीबाट बच्चा जन्माएको) को मुद्दा खेपी जेल सजाय खेप्नुपर्यो । पञ्चायत कालमा यहाँका राजनीतिज्ञहरु ध्रुवविक्रम पक्षधर र गोपालजी पक्षधर भएर विभक्त भए । बहुदल आएपछि नेपाली कांग्रेस नेकपा एमाले संयुक्त जनमोर्चा नेपाल राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टी जस्ता पार्टीमा आवद्ध भएको पाइन्छ । वि स २०५२ सालमा शुरु भएको सशस्त्र विद्रोहको नेतृत्व आठविसकोट नगरपालिका क्षेत्रबाट क. निर्भर लगायतले गरेका थिए । विद्रोही पक्षबाट लोकेन्द्रबहादुर बटाला र वीरेन्द्रकुमार शाह मारिए भने राज्यपक्षबाट बलराम गौतम लोकेन्द्र ओली  लयायत मारिए । बहुदलीय व्यवस्थामा यस नगरपालिकाका अधिकांश गा वि स हरुमा पहिलो अवधिमा नेपाली कांग्रेस र दोस्रो अवधिमा नेकपा एमालेले सत्ता चलाएका थिए भने संघीयतापछिको पहिलो स्थानीय सरकार नेकपा माओवादी केन्द्रले संचालन गरिरहेको अवस्था छ । यस प्रकार राजनीतिक आस्था, सत्ता पक्ष, प्रतिपक्ष तथा विद्रोही पक्ष जस्ता समूहका आधारमा पनि भिन्न भिन्न सामाजिक स्वरुप निर्माण हुने गरेको देखिन्छ ।

४. ऐतिहासिक पक्ष: 
विगतमा घटित विशिष्ट घटना नै इतिहास हो अर्थात प्राचिनदेखि नविनतातर्फ आउने मानव जातिसँग सम्बन्धित घटनाहरुको वर्णन नै इतिहास हो । विगतमा घटेका घटनाहरुको कालक्रमिक अध्ययन इतिहासमा गर्ने गरिन्छ । आठविसकोट नगरपालिकाको ऐतिहासिक पक्षको अध्ययन गर्दा जाडहरुले गोताममा आवाद गरी वस्ती बसाएको समयदेखि हालसम्म भएका राजनीतिक परिवर्तन र त्यस क्रममा घटेका महत्वपूर्ण घटनाहरुलाई लिनुपर्दछ । आठविसकोट नगरपालिकाको इतिहास अध्ययनलाई सजिलोका लागि निम्न अनुसारको चरणमा विभाजन गर्न सकिन्छ –
(क) प्राथमिक चरण
(ख) माध्यमिक चरण
(ग) पूर्व आधुनिक चरण 
(घ) आधुनिक चरण र
(ङ) उत्तर आधुनिक चरण

(क) प्राथमिक चरण
आठविसकोटको इतिहासको प्रथम चरण वि स १२५० देखि वि स १५९९ सम्मको समयावधिलाई मान्न सकिन्छ । वि स १२५० तिर जाडहरुको समूह गोतामकोट आइ कोट मालिका र सुम्पेमा बसोबास गरे । त्यसैगरी वि स १२७५ तिर जाडहरु ठूलाकोट ठूलाचौर बार्खू र गोइरी जस्ता ठाउँमा विस्तार भए । खसहरुको समूह वि स १२६० तिर गोताममा प्रवेश गरी मिग्री, रिम्का र दाँजेमा बसोबास गरेको पाइन्छ । यस चरणमा गोतामकोट, मालिका, सुम्पे, रिम्का, मिग्री, दाजे, ठुलाकोट, ठूलाचौर, बटालागाउँ, बार्खु र गोइरी जस्ता ठाउँमा आवादी भइ बस्ति समेत बसेको पाइन्छ । यस चरणमा गोताम र आठविस गरी दुइवटा प्रशासनिक इकाइका रुपमा यो क्षेत्र सिंजा साम्राज्य अन्तरगत रहेको थियो । जाडहरुले स्थानीय प्रशासकको रुपमा कार्य गर्थे । वि स १३५० तिर अत्री गोत्रीय गौतम ऋषिले गोताम आइ तपस्या गरे । वि स १३७५ तिर अत्री गोत्रीय काशीदासका ७ औ पुस्ताका कावरु (कापडी) मल्लले सिंजा नरेशबाट  विर्तास्वरुप गोताम पाएपछि जाडहरु धपाइए । जाडहरुको शासन हट्यो र मल्लहरुले विर्तावाल प्रशासक भै कार्य गरे । मल्लहरुको समूह पहलमान र लडाकू थियो । त्यो समूहमा गौतम ब्राह्मण, बोहरा, तिरुवा, ढोली आदि थिए । यसरी यस क्षेत्रमा कापरु  सँगै आएका आर्यहरुको  बसोबास पनि शुरु भएको  पाइन्छ । वि स १४५० सम्म मल्लहरुले प्रशासकको रुपमा रहि शासन गरे सिंजा साम्राज्यको शासनमा राजा मलै बर्माको प्रवेशसँगै गोताम र आठविसमा मल्लहरुको विर्ता हरण भयो । मलै बर्माका माइला छोरा पिताम्वरले रुकुम राज्य पाएसँगै आठविस र गोताम रुकुम राज्यको वि स १५९९ सालसम्म प्रशासनिक इकाइका रुपमा रहे । 

(ख) माध्यमिक चरण
हाल आठविसकोट नगरपालिका अन्तरगत पर्ने गोतामकोट र आठविसकोट छुट्टाछ्ट्टै राज्य बनेदेखि ती राज्यको स्वतन्त्र अस्तित्व समाप्त नहुदासम्मको समयावधी अर्थात वि स १६०० सालदेखि वि स १८४३ सालसम्मको समयावधीलाई माध्यमिक चरण अन्तरगत राख्न सकिन्छ । वि स १६०० सालमा रुकुम राज्यका राजा जैतम बम्म (दारे जैतम) ले आफ्ना  ७ भाइ छोराहरुलाई रुकुम राज्य ७ थपौला राज्य हुनेगरी अंशस्वरुप विभाजन गरिदिए । फलस्वरुप राइला छोरा कालु बमले आठविस राज्य र काइला छोरा सेतु बमले गोताम राज्य अंश स्वरुप पाए । यसरी कालु बमले स्थापना गरेको आठविस राज्यमा राजा कालु बम जगमल, श्रीमल हुँदै राजा सयरुप शाही र राजा रणउद्दिम शाहीसम्म पुग्दा जम्मा १२ पुस्ताका १२ जना राजाले राज्य गरे । यो राज्यमा बाँकेगाउँ, ज्यामिरकोट, घेत्मा, गोइरी, सानी बार्खू, ठूली बार्खू, झिनचौर, बटालागाउँ, घर्तीगाउँ, कोट, दाजे र डाँफेगाउँ गरी जम्मा १२ गाउँ पर्दथे । वि स १८४३ मा नेपाल एकिकरण (गोर्खो पर्ने) को क्रममा भागेर साततले गुफामा लुकेका राजा रणउद्दिम शाही र राजकुमारीलाई गोर्खाली सेनाले पक्री मार्यो र आठविस राज्य नेपालमा विलय भयो । राजाको सम्पूर्ण सम्पति सेरो खारो समेत खाने र आठविस राज्यको रेखदेख तथा बन्दोबस्ती गर्ने जिम्मा हित कल्चु शाहीलाई दिइयो । रुकुम राज्यमा विद्रोह गरी त्यहाँका राजा (नाताले आफ्ना दाइ पर्ने) लाई काटी राजा हुन खोजेका राजकुमार विभूति शाही  आफ्ना अर्का भाइसहित   हालको भण्डारीकाँडा (मुसिकोट) मा आइबसेका थिए । सगोत्री आठविसे राजालाई गोर्खोले मारेको र त्यहाँ गएर राजा हुन सकिने ध्येयका साथ राजकुमार विभूति शाही खदि हुँदै आठविसकोट प्रवेश गरे । आठविस  राज्य फिर्ता लिने उद्देश्यले जुम्लाका काजी शोभान शाही, डोटीका राजा दिप शाही, अछाम राज्य र बाँफी राज्यको सहयोगमा वि स १८४६ मा ठूलाकोटमा आइ आठविस राज्य स्वतन्त्र भएको र विभूति शाहीले आफू राजा भएको घोषणा गरे ।  हित कल्चु शाहीले नेपाल गइ विन्ती विसाउदा नेपाली सेना दाजे गाउँमा प्रवेश गरे । हालको मारिकाट्टे स्थानमा गोर्खाली सेना र आठविसे झराल सेनावीच मारकाट चल्यो । विभूति शाही हारमानी जोगीको भेषमा भागेर गए । राजा हुने चाहना राखेका राजकुमार विभूति शाहीको विद्रोह रुकुम र आठविस दुवै ठाउँमा असफल भयो । आठविस राज्य सधैका लागि नेपाल अधिराज्यमा गाभियो ।

सेतु बमले स्थापना गरेको गोताम राज्यमा १० पुस्ताका ११ जना राजाले राज्य गरे । यो राज्यमा पहाडा, खदी, मगा, थापागाउँ, भण्डारीगाउँ, रोकाजा, रिम्का, विष्टगाउँ, कोट, तिरगाउ, होली र छिमी गरी जम्मा १२ गाउँ पर्दथे । वि स १८४३ मा राजा मोतिमर्दन शाहीका पालामा गोताम राज्य एकिकरण भयो । गोर्खाली सेना गोताम पुग्दा राजा मोतिमर्दन शाही भागेकाले गोताम विना लडाइँ नेपालमा विलय भयो ।

यो चरण आत्म निर्भर उत्पादन प्रणाली र सम्बृद्धीको युग थियो । राज्यमा खपत हुने अन्न कपडा उत्पादन हुन्थे । हातहतियार बनाउने कारखाना खोलिएका थिए । तामा खानी फलाम खानी संचालमा थिए । मठ मन्दिर निर्माण गरिएका थिए । 

(ग) पूर्व आधुनिक चरण 
आठविस राज्य र गोताम राज्य सिंगो नेपालमा एकिकरण भएदेखि राणा शासनको अन्त्य नहुँदासम्मको समयावधीलाई आठविस राज्यको पूर्व आधुनिक चरण मान्न सकिन्छ । यो चरण वि स १८४४ सालदेखि वि स २००७ सालसम्मको समयावधि हो । आठविस राज्य एकिकरण लगत्तै हित कल्चु शाहीलाई रेखदेखको जिम्मा दिइयो । विभूति शाहीको विद्रोहपश्चात काठमाडौँबाट आएको नेपाली सेनाको टुकडीले रेखदेख गर्नथाल्यो । वि स १८५६ तिर जिम्मुवाल सयरुप शाहीले ठेक स्वरुप आठविस राज्य संचालन गर्ने जिम्मा पाए । त्यसपछि क्रमश जिम्मुवाल अजवीर शाहीले जिम्मा पाए । त्यसपछि जिम्मुवाल चन्द्रवीर शाही र डिट्ठा धन्नु मल्लले जिम्मा पाए । त्यसपछि जिम्मुवाल जगजंग शाह (शाही) ले आठविस ठेक राज्य संचालन गरे । त्यसपछि जिम्मुवाल शेरजंग शाह ले जिम्मा पाए त्यसपछि जिम्मुवाल नर सिंह शाह र पूर्ण बहादुर शाहले संचालन गरे । यो चरणमा ठेक्कामा स्थानीय शासकहरुले कबुल गरिएको रकम बुझाउनै पर्ने र आफूलाई समेत मुनाफा निकाल्नु पर्ने भएकाले जनतालाई निकै सताउने गर्थे । यो समयावधिमा यहाँ भएका कारखाना तथा घरेलु उद्योगहरु बन्द गराइयो ।

गोताम राज्य एकिकरण भएपश्चात ठेक राज्यको रुपमा संचालन भयो । एकिकरण पश्चात जिम्मावाल अकवर शाहीले जिम्मा पाए । त्यसपछि जिम्मावाल जयरुप शाहीले जिम्मा पाए । त्यसपश्चात वि स १८८१ तिर यो राज्य विर्ता राज्यको रुपमा जाजरकोटी राजपरिवारले प्राप्त गरेकाले त्यतैबाट संचालन भयो । 

यो चरण असाध्यै उत्पीडनको समय थियो । विर्ता राज्यका शासक र ठेक्का राज्यका शासक दुवैले जनतामा अन्याय अत्याचार खुवै गर्थे । मनपरी दण्ड जरिवाना उठाउथे । मैयासाहेव र दुलहीसाहेव जसरी कोरीबाटी गरी चिटिक्क हुन अरु महिलाले पाउँदैनथे । जनताले शासकका हाराहारीका राम्रा ठूला घर बनाउन पाउँदैनथे । जनताका घरमा भएका राम्रा बस्तुभाउँ राम्रा छोरी बुहारीको पहिलो उपभोग शासकहरुले गर्थे । यो समय चरम वर्वर युग थियो ।

(घ)  आधुनिक चरण
वि स २००७ सालमा प्रजातन्त्रको उदय भएदेखि वि स २०६२/६३ को जनआन्दोलनको समयसम्मको अवधिलाई आठविसकोटको इतिहासमा आधुनिक चरण मान्न सकिन्छ । राणा शासनको अन्त्यसँगै आठविसकोट ठेक राज्यका शासक र गोतामकोट विर्ता राज्यका शासकहरुको पनि देहवशान भयो । जनताले कारागार मुक्त भएसरी महसुस गरे । एउटै परिवारको पुस्तौँनी शासन खपेका जनताले आफ्नो शासक आफै चुन्न पाउने भए ‍। फलस्वरुप गोतामकोटमा कर्णबहादुर शाही र आठविसकोटमा वीरबहादुर मल्लजस्ता उदारवादी र न्यायप्रेमी प्रधानपञ्च जनप्रतिनिधीको रुपमा लामो समयसम्म चुनिइरहे । जिल्ला पञ्चायत/विकास सदस्यमा क्रमश बल बहादुर चन्द राजनकुमार शाह लोकेन्द्रकुमार चन्द गंगाराम गौतम दिपाराम उपाध्याय चुनिए । प्रधानपन्चको रुपमा क्रमश गोरख बहादुर शाही वीरबहादुर मल्ल कर्णबहादुर शाही जय बहादुर शाही शंकरविक्रम शाह लाल बहादुर बोहरा विष्णुजंग शाह भुवनेश्वर उपाध्याय लोकेन्द्रबहादुर बटाला निर्वाचित भए । वि स २०४६ पश्चात गा वि स अध्यक्षको रुपमा केशर बहादुर मल्ल शिव बहादुर ‌ओली लोकेन्द्र बहादुर बटाला यज्ञबहादुर शाही पशुपति बहादुर थापा शेरबहादुर शाह राम बहादुर ओली विजयी भए ।
वि स २०५२ साल फागुन १ गते आठविसकोट नगरपालिकाको राडीज्यूलामा रहेको प्रहरी चौकी आक्रमण गरेर नेकपा माओवादीले सशस्त्र जनयुद्धको शुरुवात गर्यो । यस क्रममा यस क्षेत्रबाट ‍क निर्भर लगायतले जनयुद्धको नेतृत्व गरे । जनयुद्धका क्रममा राज्यपक्षबाट बलराम गौतम लोकेन्द्र ‌ओली लगायतले शहादत प्राप्त गरे भने विद्रोही पक्षबाट लोकेन्द्रबहादुर बटाला वीरेन्द्र कुमार शाह लगायतको हत्या गरियो । यसरी आठविसकोट नगरपालिकाबाट थुप्रै मानिहरु जनयुद्धमा सामेल भए ।

(ङ) उत्तर आधुनिक चरण
वि स २०६२/६३ को जनआन्दोलनको समयदेखि हालसम्मको समयावधी आठविसकोटको इतिहासको उत्तर आधुनिक चरण मान्न सकिन्छ । नेपालमा संघीयता कार्यान्वयन भएसँगै स्थानीय सरकारको रुपमा आठविसकोट नगरपालिका निर्माण भयो । वि स २०७४ सालमा भएको स्थानीय तहको निर्वाचनपश्चात नगर प्रमुखमा गोर्ख बहादुर के सी (सन्देश) र नगर उपप्रमुखमा गीता नेपाली विजयी भए । यस समयमा आठविसकोट नगरपालिकाको सडक उध्योग खानेपानी विजुली अस्पताल र विद्यालयको भौतिक पूर्वाधार निर्माण तिव्रतर गतिमा भयो । त्यसैगरी वि स २०७९ सालमा भएको स्थानीय तहको निर्वाचनमा नगर प्रमुखमा रवि के सी र उपप्रमुखमा धनकुमारी शाही विजयी भएका छन् । 

५. उपसंहार: 
वि स १२५० तिर बसोबास शुरु भएको यस आठविसकोट नगरपालिकाका विभिन्न क्षेत्रहरु कर्णाली प्रदेशमा बाइसे राज्यका रुपमा आठविस राज्य र गोताम राज्यका रुपमा उदय भए । लामो समयसम्म कमजोर राज्यका रुपमा रहिरहदा यी स्थानमा राजनीतिक रुपमा विभिन्न आरोह, अवरोह र उथलपुथल भइरहेको पाइन्छ । सामाजिक रुपमा भने विभिन्न जातजाति, वर्ग, समुदाय सामाजिक सद्भाव कायम राख्दै मिलेर बसेको पाइन्छ । बाइसे राज्यकालको समयमा आत्मनिर्भर आर्थिक अवस्थामा रहेको आठविसकोट नगरपालिकाको क्षेत्र नेपाल एकिरणपछि एकात्मक राज्यकालको समयावधिमा अत्यन्तै जरजरपूर्ण अवस्थामा पुग्यो । नेपालमा संघीय प्रणाली लागु भएपश्चात पुन: आत्मनिर्भर  आर्थिक अवस्था सिर्जना हुँदै आर्थिक सम्बृद्धीको लयमा आठविसकोट नगरपालिका अगाडि बढेको छ। 

सन्दर्भ सामग्री
शाह, प्रभात विक्रम, २०७०:  आठविस राज्यको इतिहास 
शाह, मणि, २०७०:  आठविसे समाल बंशावली
सुवेदी, राजाराम, २०५८:  कर्णाली प्रदेशको मध्यकालिन इतिहास
एटम, नेत्र, २०६९:  अनुसन्धान पद्धति
पोखरेल, प्रा डा माधव प्रसाद र अरु, २०७५:  कर्णाली प्रदेशको जाति भाषा र सांस्कृतिक सम्बृद्धि ध्ययन प्रतिवेदन


प्रकाशित मिति: मंगलबार, असोज १८, २०७९  ०८:१४
#विचार
प्रतिक्रिया दिनुहोस्
लोकप्रिय
  • Week
  • Month
मुसिकाेटमा अनुमति बिना चलिरहेको अटो दुर्घटना, ६ जना घाइते 
मुसिकाेटमा अनुमति बिना चलिरहेको अटो दुर्घटना, ६ जना घाइते 
खलंगाबाट तरकारी लिएर सिम्ली जाँदै गरेको बोलेरो खरखरेमा दुर्घटना 
खलंगाबाट तरकारी लिएर सिम्ली जाँदै गरेको बोलेरो खरखरेमा दुर्घटना 
अटो दुर्घटनाका ३ जना घाइतेलाई हेलिकोप्टर मार्फत कोहलपुर लगियो
अटो दुर्घटनाका ३ जना घाइतेलाई हेलिकोप्टर मार्फत कोहलपुर लगियो
मुसिकोटका मेयर स्वेच्छारी बनेकाे आराेप, यही अवस्थामा बैठक, भेलामा सहभागी नहुने बहुमत सदस्यको अडान  
मुसिकोटका मेयर स्वेच्छारी बनेकाे आराेप, यही अवस्थामा बैठक, भेलामा सहभागी नहुने बहुमत सदस्यको अडान  
कारागारबाटै एसइई  
कारागारबाटै एसइई  
कारागारबाटै एसइई  
कारागारबाटै एसइई  
भलखाेलामा आयाेजित भलिबल सहितका प्रतियाेगिता सम्पन्न
भलखाेलामा आयाेजित भलिबल सहितका प्रतियाेगिता सम्पन्न
जिल्ला अस्पतालमा फिजियोथेरापी सेवा सुरु
जिल्ला अस्पतालमा फिजियोथेरापी सेवा सुरु
कुनाखेतकाे धनु जैसी ब्रमा मन्दिर व्यवस्थित गरिँदै
कुनाखेतकाे धनु जैसी ब्रमा मन्दिर व्यवस्थित गरिँदै
सिस्ने गाउँपालिका ५ र ६ का माथिल्लो भेगका बस्ति सडक सञ्जालमा जोडिए
सिस्ने गाउँपालिका ५ र ६ का माथिल्लो भेगका बस्ति सडक सञ्जालमा जोडिए
यो पनि
युनिकोडमा परिवर्तन गर्नुहोस्
आजको विनिमयदर
सुन-चाँदि
सेयर बजार

सूचना विभाग दर्ता नं. २१५९/२०७७-०७८
Email: [email protected]
Phone: ९८२२९८२३४५ र ९८२२८८८२०६
अध्यक्ष: धनबहादुर खड्का
सम्पादक: मनिष खड्का
  • कखरा बारे
  • Kakhara सबैको खबर सम्पूर्ण खबर | News Portal from Rukum, Nepal
    • स्थानीय तह निर्वाचन २०७९
    © Kakhara सबैको खबर सम्पूर्ण खबर | News Portal from Rukum, Nepal - 2023 All rights reserved. Site by: SoftNEP

    SoftNEP News Alert

    अख्तियार स्वतन्त्र निकाय भएकाले वाइडबडि छानबिनमा अहिलेसम्‍म कुनै किसिमको राजनीतिक दबाब आएको छैन।स्वतन्त्र ढंगले काम गरिरहेका छौ।
    सदस्यता लिनुहोस्